کمبود اسکناس؛ امسال، زودتر از هر سال

به‌دنبال اعتراض مراجعه‌کننده، رئیس شعبه از خزانه دستگاه خودپرداز مبلغ 400 هزار تومان برداشت می‌کند تا کار او راه بیفتد...

مشکل کمبود اسکناس پایان سال این بار زودتر از سال‌های گذشته بروز کرده و در روزهای اخیر برخی شهروندان برای تهیه اسکناس یا چک‌پول از شعب بانک‌ها با مشکل مواجه شده‌اند.

چاپ اسکناس درشت و پرداخت عیدی کارمندان و کارگران به صورت بن خرید کالا یا کارت‌های بانکی نقدی راهکارهای کوتاه‌مدت و میان‌مدتی است که برای حل این مشکل پیشنهاد می‌شود.

به‌نظر می‌رسد با برنامه‌های بانک مرکزی همچون انتشار اسکناس‌های درشت، مشکل کمبود اسکناس در روزهای پایانی سال، از سال آینده به بوته فراموشی سپرده خواهد شد اما برای حل مشکل شب عید امسال مردم چه باید کرد؟

طهماسب مظاهری، رئیس‌کل بانک مرکزی، روز شنبه از موجودی کافی اسکناس نزد شبکه بانکی کشور خبر داد و ابراز امیدواری کرد در روزهای پایانی سال مشکل کمبود اسکناس رخ ندهد.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: با کمک چک پول‌ها و اسکناس‌ها مشکلی در این خصوص ایجاد نخواهد شد، اما در سال آینده سعی در کاهش حجم چک پول‌ها و افزایش حجم پول و اسکناس خواهیم داشت.

به گزارش خبرنگار همشهری، در سال‌های گذشته در هفته‌های پایانی سال به علت تقاضای زیاد شهروندان، شعب بانک‌ها با کمبود اسکناس مواجه می‌شدند و به همین دلیل به مردم دریافت چک‌پول را پیشنهاد می‌کردند اما به‌نظر می‌رسد در سال‌جاری شعب بانک‌ها با کمبود چک‌پول نیز مواجه باشند.

واقعیت آن است که انتشار بیش از حد مجاز چک‌پول در ماه‌های میانی سال‌جاری پیامد نامطلوبی داشت و بر رشد نقدینگی تأثیر گذاشت به همین دلیل بانک مرکزی در ماه‌ها و هفته‌های اخیر تلاش گسترده‌ای برای جمع کردن چک‌پول‌های مازاد کرده که این اقدام از جهت کنترل نقدینگی، اثر مثبتی داشته اما می‌تواند در هفته‌های پایانی سال شعب بانک‌ها را در پاسخگویی به درخواست‌های شهروندان با محدودیت مواجه سازد.

مشکل کجاست؟

کمبود اسکناس در هفته‌های پایانی سال، معضلی چندجانبه است.

از یک سو سرانه اسکناس در ایران جزء  بالاترین سرانه‌ها در سطح جهان است و به گفته احمد مجتهد، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، تنها یک یا 2 کشور در سطح دنیا وجود دارند که تعداد سرانه اسکناس در آنها بالاتر از ایران است، به‌طوری که هم‌اکنون 113 برگ اسکناس برای هر ایرانی وجود دارد، در حالی که در سایر کشورها این تعداد از 13 تا 14 برگ بیشتر نیست.

از سوی دیگر نمی‌توان تقاضای شهروندان برای دریافت و استفاده از اسکناس را غیرطبیعی عنوان کرد یا آنان را در این سرانه بالای اسکناس مقصر دانست. زیرا در ایران کمبود اسکناس درشت شدیداً احساس می‌شود و جمیع این شرایط چاپ اسکناس درشت را گریزناپذیر ساخته است.

به گفته حسین قضاوی، قائم مقام بانک مرکزی، طی یک دوره زمانی طولانی یعنی از سال 1350 تا سال 1383 با وجود رشد حجم نقدینگی، اسکناس درشتی در اقتصاد ایران منتشر نشده بود و از سال 83 تاکنون هم، فقط اسکناس 2 هزار تومانی منتشر شده است.

با چاپ اسکناس‌های 10 و 50 هزار تومانی مشکلات استفاده از چک‌پول‌ها تا حدودی رفع می‌شود زیرا افزایش میزان اسکناس‌های درشت‌تر باعث کاهش چک‌پول در دست مردم می‌شود.

راه حل مشکل کمبود اسکناس

راهکار کوتاه‌مدت برای حل رشد یکباره تقاضا برای اسکناس در هفته‌های پایانی سال که می‌تواند تأثیرگذار باشد، آن است که دولت می‌تواند به جای پرداخت نقدی عیدی به کارمندان بن خرید کالا ارائه کند.

راهکار دیگر آن است که با توجه به آن که فروشگاه‌های دارای دستگاه‌های کارت‌خوان در سطح تهران فراوان است، به کارمندان و کارگران تهرانی بن خرید کالا به صورت کارت‌های بانکی نقدی اعطا شود.